| ||
|
Beginpagina Nieuw op de site Blog Publicaties Vertalingen online Recensies Shakespeare John Donne Edmund Spenser Philip Roth Cynthia Ozick Henry James Downloads Links Live ondertiteling Contact Zoeken Statistieken/Privacy |
Philip Roths 'Late Years'In de Volkskrant van 28 september schreef Michaël Zeeman een recensie van Philip Roths nieuwste roman Exit Ghost die ik onbegrijpelijk positief vond.Zeeman lijkt zich al een tijdje op te werpen als ambassadeur van Philip Roth in Nederland. Daarbij legt hij vaak de nadruk op kanten van Roths werk die ik juist minder sterk vind: Roth als denker, als schrijver van romans met een essayistische inslag over grote historische thema's. Je hoeft er Roths enige essaybundel Reading Myself and Others maar op na te slaan om te zien dat essays schrijven niet zijn sterkste kant is. Het mooiste stuk in die bundel is het laatste, "'I Always Wanted You To Admire My Fasting': or, Looking at Kafka". Dat ondergaat dan ook een metamorfose van essay tot kort verhaal (een soort voorstudie voor The Ghost Writer). Dat Roth in zijn recente werk die beschouwende kant toch zoveel ruimte geeft, vind ik dan ook te betreuren. Het gaat volgens mij ten koste van het drama – en vooral van de humor, die vroeger altijd een van Roths sterkste troeven was. Zou het de humorloosheid zijn waarom Zeeman juist het late werk zo waardeert? Hoe het ook zij, bij zijn recensie staat een kleine insert over de geschiedenis van Zuckerman als personage, die precies illustreert wat er mis is met het gepresenteerde beeld van Roths oeuvre. Dit staat er: Philip Roth en zijn alter ego Nathan Zuckerman zijn al sinds 1974 met elkaar in gesprek.
Zuckerman dook voor het eerst op in My life as a man, en verscheen daarna onder meer in The ghost writer (1979), Zuckerman unbound (1981), en de historische trilogie American Pastoral (1997), I married a Communist (1998) en The Humain Stain (2000). Zuckerman begon zelfs een leven te leiden buiten Roth om, toen hij ook een rol speelde in The ground beneath her feet (1999) van Salman Rushdie. De feiten kloppen, maar het is onvolledig en de nadruk ligt verkeerd. Voor mij zijn de beste boeken over Zuckerman – en misschien wel de beste boeken die Roth ooit heeft geschreven – de romans uit de jaren tachtig. Die worden hier alleen onvolledig aangestipt, terwijl de 'historische trilogie' – die ik veel zwakker, en in ieder geval een stuk saaier vind – wél volledig wordt genoemd. Mijn eigen weergave van de tweede helft van Roths oeuvre (dus vanaf The Ghost Writer) zou ongeveer zo luiden: Zuckerman is de hoofdpersoon van de romancyclus Zuckerman Bound, die bestaat uit een trilogie van drie vrij korte romans (The Ghost Writer, Zuckerman Unbound en The Anatomy Lesson) plus een epiloog (de novelle The Prague Orgy). Toen die indrukwekkende cyclus was voltooid en Roth leek uitgeschreven over Zuckerman, kwam hij met nóg een geweldige roman waarin hij alle thema's en motieven uit de cyclus uitdiepte en helemaal op hun kop zette: The Counterlife. Dit zijn grootse romans, waarin Roth op zijn best is. Daarna leek hij een beetje zoekende. Hij publiceerde een summiere autobiografie (The Facts), een paar interessante maar toch minder geslaagde romans met als hoofdpersoon Philip Roth (Deception, Operation Shylock) en een indrukwekkend verslag van de dood van zijn vader (Patrimony). Vervolgens kwam hij met het verrukkelijk smerige Sabbath's Theater, een enorm woedend, bijna nihilistisch boek – noem het maar Roths 'Rage Against the Dying of the Light' – dat het allerbeste en het allervuigste van zijn werk verenigt. Geen alter ego-spelletjes ditmaal, geen Nathan Zuckerman of Philip Roth in de hoofdrol; wel een totaal illusieloze poppenspeler, een van de grootste rotzakken die Roths romans bevolken – en een rotzak waarmee je ondanks alles toch gaat meeleven. Daarna besloot Roth dat hij maar eens moest ophouden met alle poep- en piesgrappen, de seks, zonen die worden geplaagd door knellende familiebanden en bestookt met woedende monologen van allerhande mafketels en fantasten – al die elementen waarin zijn schrijftalent zich van zijn beste kant laat zien. Je zou bijna denken dat hij bewust besloot een Serieus Auteur te worden om toch nog een kans te maken bij de Nobelprijs-jury. Die zal al die frivole boeken over overspel en bedrog ongetwijfeld niet waarderen. Dus castreerde hij Zuckerman als het ware met een prostaatoperatie en stuurde hem op mars in een reeks van drie prachtig geschreven, maar ook tamelijk bloedeloze romans, waarin hij zich vooral bezighoudt met aspecten van de Amerikaanse geschiedenis. Dat levert tammere, zelfs ietwat saaie boeken op. Afgezien dan van een enkele uitzondering, zoals de woede- oprisping in I Married a Communist, waar het verslag van een mislukt huwelijk eerder lijkt te zijn ingegeven door persoonlijke animositeit dan historische belangstelling: deze roman is duidelijk (tot aan de titel toe) óók een reactie op Claire Blooms boek Leaving Doll's House, waarin ze twee jaar eerder verslag had gedaan van haar gestrande huwelijk met Roth. Vilein en superieur rekent Roth daarmee af, terwijl hij tegelijkertijd een interessante roman schrijft over het tijdperk van de communistenjacht. Na deze trilogie schreef Roth een novelle over David Kepesh (eerder hoofdpersoon in The Breast en The Professor of Desire), en een saaie novelle over een saaie man die een saai leven leidt en een saai levenseinde heeft. Plus een vierde roman waarin een groot historisch thema slaapverwekkend serieus wordt behandeld. The Plot Against the Reader. Roths mindere periode vindt nu zijn voorlopige dieptepunt in Exit Ghost. Juist doordat die direct teruggrijpt op de eerste en misschien wel beste Zuckerman-roman The Ghost Writer, worden de tekorten van de nieuwe roman pijnlijk voelbaar. In The Ghost Writer speelt Henry James' verhaal 'The Middle Years' een grote rol. Daarin treurt een schrijver op zijn sterfbed dat hij niet alles heeft gerealiseerd waartoe hij als schrijver in staat zou zijn geweest. Door zijn ziekte is hem geen 'laatste periode' vergund waarin, nu hij het ambacht volledig onder de knie heeft, zijn stijl helemaal tot bloei had kunnen komen. Roth is het gelukkig wel vergund. Hij lijkt eind jaren negentig zijn 'late periode' te zijn ingegaan. Maar ik geef als lezer toch de voorkeur aan de middle years. Amsterdam, maandag 1 oktober 2007 LinksIn New York Magazine staat een beknopt overzicht van Roths werk dat wat minder eenzijdig naar de Zuckerman-romans kijkt.Frank Kermode was in dit stuk veel positiever over Roths late werk. |
English Roths 'Late Years' Over Exit Ghost doctoraalscriptie: deel 1 deel 2 deel 3 deel 4 deel 5 deel 6 deel 7 deel 8 deel 9 bibliografie download |
|
© Auteursrechten worden uitdrukkelijk voorbehouden. Citeren mag, mits met bronvermelding, maar voor alle andere vormen van commercieel en niet-commercieel hergebruik dient schriftelijk toestemming te worden gevraagd aan de betreffende auteur(s).
|
||