Franks homepage
Nieuw op de site
Contact
Zoeken
English
Shakespeare:
Voorwoord
Bibliografie
Tekstverantwoording
Vertalingen
Bewerkingen
A Lover's Complaint
De sonnetvorm
Shakespeare-links
Vertalers:
Burgersdijk
Albert Verwey
J. Decroos
Boutens
Moulijn-Haitsma Mulier
Jan Campert
Hugo Claus
Tijdgenoten:
Edmund Spenser
John Donne
Statistieken/Privacy
|
Deze site is eigenlijk gewijd aan Shakespeares sonnetten. Maar omdat hier weleens mensen verdwalen die op zoek zijn naar Spensers sonnet 75, zet ik de tekst daarvan ook maar online – al heeft het met Shakespeares sonnet 75 natuurlijk niets te maken.
Dit is waarschijnlijk het beroemdste sonnet van Edmund Spenser (1552-1599, een tijdgenoot van Shakespeare). Het maakt deel uit van de Amoretti, een sonnettenreeks die opvalt doordat hij nu eens níet gaat over een ongelukkige liefde. De Amoretti hebben een happy end: na veel smachten en zuchten sluit de dichter zijn geliefde in de armen, en de sonnettenreeks wordt afgerond met een bruiloftslied (het Epithalamion).
Hier is het gedicht, met een paar woordverklaringen en een poging tot vertaling.
SONNET. LXXV.
ONE day I wrote her name vpon the strand,
but came the waues and washed it away:
agayne I wrote it with a second hand,
but came the tyde, and made my paynes his pray.
Vayne man, sayd she, that doest in vaine assay,
a mortall thing so to immortalize.
for I my selue shall lyke to this decay,
and eek my name bee wyped out lykewize.
Not so, (quod I) let baser things deuize,
to dy in dust, but you shall liue by fame:
my verse your vertues rare shall eternize,
and in the heuens wryte your glorious name.
Where whenas death shall all the world subdew,
our loue shall liue, and later life renew.
Woordverklaringen
Omdat Spenser er een – ook voor zijn tijd – eigenzinnige, lichtelijk archaïserende spelling op nahield, is het gebruikelijk om zijn gedichten niet in gemoderniseerde vorm weer te geven. Dat is even wennen, maar de meeste woorden zijn snel genoeg herkenbaar.
Enkele woordverklaringen:
r. 4: pray = prey (prooi).
r. 5: assay = attempt (pogen).
r. 8: eek = also (ook).
r. 9: quod = said (zei).
r. 9: deuize = devize (beramen, bedenken, destijds ook: zich voorstellen).
r. 13: subdew = subdue (bedwingen, vernietigen).
Vertaling
Een dag aan zee: ik schreef haar naam in 't zand –
Een golf wiste meteen de letters uit.
Ik schreef hem nog eens netjes op het strand –
Meteen maakte het tij mijn tekst weer buit.
Vergeefs, zei zij, je bent een ijdeltuit,
Iets sterfelijks eeuwigheid te willen geven.
Wacht maar, ook mij wist straks de dood weer uit,
Dan is mijn naam uit ieders hoofd verdreven.
Nee nee, zei ik, alleen het aardse leven
keert weer tot stof. Jij blijft altijd beroemd
Omdat ik hier jouw schoonheid heb beschreven,
Jou tot mijn hemellichaam heb benoemd.
Als straks het einde van de mensheid gloort
Leeft onze liefde in de hemel voort.
vertaling: FL, 2007
Over de vertaling
Spensers gedicht is eenvoudiger dan de meeste sonnetten van Shakespeare: minder ingewikkelde beeldspraak, minder woordspelingen en dubbelzinnigheden. Het rijmschema (abab bcbc cdcd ee) is wel iets veeleisender.
Ik heb geprobeerd moderniserende grapjes te vermijden, al klinkt ijdeltuit misschien toch cabaretesk. De dubbele betekenis zit wel in het Engels, des te nadrukkelijker door de herhaling van 'vain', dat net als het Nederlandse ijdel zowel 'vergeefs' als 'pronkzuchtig, vol van zichzelf' betekent.
In regel 12 zit een soort halve woordspeling, die niet helemaal goed uit de verf komt en eigenlijk niet in het origineel zit. Daar staat gewoon dat hij 'haar naam aan de hemel' schrijft.
De punt aan het eind van regel 12 heb ik gehandhaafd. Eigenlijk loopt de zin door: 'where' in regel 13 verwijst naar 'the heavens' in regel 12. In de hemel zal hun liefde voortleven na de dag des oordeels, daar wordt hun liefde vernieuwd door 'later life'.
Ook een verschil met Shakespeare, die op dergelijke vroomheid meestal niet te betrappen is.
Meer over Spenser
De tekst van het origineel is overgenomen van Renascence Editions, waar alle Amoretti en ander werk van Spenser online staan.
Meer informatie over Edmund Spenser is te vinden op Luminarium.
Overigens: vergelijk het sonnet eens met dit vaak gebloemleesde gedicht van Walter Savage Landor (1775-1864).
Tweede vertaling
Deze tweede vertaling is in oktober 2008 ingezonden door Erik Honders. Hij interpreteert de slotregels niet als een verwijzing naar het laatste oordeel, maar naar de dood als verwoester die door de liefde wordt overwonnen als dichters erover zingen en de geliefde zo onsterfelijk maken. Misschien is het gedicht dus toch niet zo christelijk.
Ik schreef haar naam een keertje op het strand,
De golven kwamen, wisten hem weer uit.
Opnieuw schreef ik haar naam met vaste hand,
Nu maakte het getij mijn arbeid buit.
Ze sprak, hoe zinloos streef jij, ijdeltuit,
Naar eeuwigheid voor dat wat eens moet sneven,
Want ook voor mij wordt ooit de klok geluid,
Míjn naam is ook ten dode opgeschreven.
Welnee, zei ik, tot stof keert lager leven,
Maar jij zult eeuwig leven door je faam;
Mijn vers zal jouw cachet tijdloosheid geven,
En hemelhoog opgeven van je naam.
Waar, als de dood de baas is van dit al,
Ons vuur nog brandt, en leven brengen zal.
vertaling:
Erik Honders, 2008
Meer vertalingen
Toen ik mijn vertaling online zette, dacht ik dat het de enige Nederlandse vertaling van Spensers beroemde gedicht was. Maar kort daarna kwam Erik Honders met zijn vertaling, en in 2008 verschenen er nog twee nieuwe vertalingen: in de bloemlezing 500 gedichten die iedereen gelezen moet hebben van Ilja Leonard Pfeijffer en Gert Jan de Vries, en in Bestorm mijn hart, de beste Engelse gedichten uit de 16e-19e eeuw, gekozen en vertaald door Cornelis W. Schoneveld.
De vertaling van Gert Jan de Vries is hier te lezen.
De vertaling van C.W. Schoneveld is hier te lezen.
En vanaf 2015 staat ook een verdienstelijke nieuwe vertaling van Ans Bouter online op haar site.
Bovendien bleek ik niet de eerste te zijn geweest. In 2005 verscheen al een vrije vertaling van dit sonnet in de bundel Daglelies van Tom van Haerlem. Die Daglelies (‘relativiteitstheorie in 45 verzen...’) staan nu hier online. De bewerking van Spensers sonnet is het tweede gedicht in de reeks.
Het beeld van schrijven in het zand als symbool voor vergankelijkheid is trouwens niet alleen vertaald, maar ook vaak gejat. Zelfs door smartlappenschrijvers.
(Amsterdam, 14-16 mei 2007, december 2008, februari 2014, mei 2015)
|
Terug naar
Shakespeare
Vertalingen van
Shakespeares sonnet 75:
Burgersdijk
Verwey
Decroos
Jonk
Van der Krogt
Shakespeares sonnetten:
Sonnet 1
Sonnet 2
Sonnet 3
Sonnet 4
Sonnet 5
Sonnet 6
Sonnet 7
Sonnet 8
Sonnet 9
Sonnet 10
Sonnet 11
Sonnet 12
Sonnet 13
Sonnet 14
Sonnet 15
Sonnet 16
Sonnet 17
Sonnet 18
Sonnet 19
Sonnet 20
Sonnet 21
Sonnet 22
Sonnet 23
Sonnet 24
Sonnet 25
Sonnet 26
Sonnet 27
Sonnet 28
Sonnet 29
Sonnet 30
Sonnet 31
Sonnet 32
Sonnet 33
Sonnet 34
Sonnet 35
Sonnet 36
Sonnet 37
Sonnet 38
Sonnet 39
Sonnet 40
Sonnet 41
Sonnet 42
Sonnet 43
Sonnet 44
Sonnet 45
Sonnet 46
Sonnet 47
Sonnet 48
Sonnet 49
Sonnet 50
Sonnet 51
Sonnet 52
Sonnet 53
Sonnet 54
Sonnet 55
Sonnet 56
Sonnet 57
Sonnet 58
Sonnet 59
Sonnet 60
Sonnet 61
Sonnet 62
Sonnet 63
Sonnet 64
Sonnet 65
Sonnet 66
Sonnet 67
Sonnet 68
Sonnet 69
Sonnet 70
Sonnet 71
Sonnet 72
Sonnet 73
Sonnet 74
Sonnet 75
Sonnet 76
Sonnet 77
Sonnet 78
Sonnet 79
Sonnet 80
Sonnet 81
Sonnet 82
Sonnet 83
Sonnet 84
Sonnet 85
Sonnet 86
Sonnet 87
Sonnet 88
Sonnet 89
Sonnet 90
Sonnet 91
Sonnet 92
Sonnet 93
Sonnet 94
Sonnet 95
Sonnet 96
Sonnet 97
Sonnet 98
Sonnet 99
Sonnet 100
Sonnet 101
Sonnet 102
Sonnet 103
Sonnet 104
Sonnet 105
Sonnet 106
Sonnet 107
Sonnet 108
Sonnet 109
Sonnet 110
Sonnet 111
Sonnet 112
Sonnet 113
Sonnet 114
Sonnet 115
Sonnet 116
Sonnet 117
Sonnet 118
Sonnet 119
Sonnet 120
Sonnet 121
Sonnet 122
Sonnet 123
Sonnet 124
Sonnet 125
Sonnet 126
Sonnet 127
Sonnet 128
Sonnet 129
Sonnet 130
Sonnet 131
Sonnet 132
Sonnet 133
Sonnet 134
Sonnet 135
Sonnet 136
Sonnet 137
Sonnet 138
Sonnet 139
Sonnet 140
Sonnet 141
Sonnet 142
Sonnet 143
Sonnet 144
Sonnet 145
Sonnet 146
Sonnet 147
Sonnet 148
Sonnet 149
Sonnet 150
Sonnet 151
Sonnet 152
Sonnet 153
Sonnet 154
|