César et Rosalie

Een tijdje terug zag ik in het Filmmuseum de eerste hervertoning van César et Rosalie. De film draait deze zomer in het kader van een Schneider-retrospectief. Vooraf hield iemand een inleidend praatje met een korte samenvatting van de carrière van Romy Schneider.

In de film wordt Romy Schneider verscheurd door haar liefde voor twee mannen. Of zoals het Filmmuseum het zelf samenvat:


Maar retrospectief of niet, voor mij was het Yves Montand die de show stal. Wat was het smullen om die man aan het werk te zien. Zijn koddige woede als hij in een speelse maar gevaarlijke autorace aan het kortste eind trekt. De aandoenlijke branie waarmee hij op een feest neuriënd soleert in een concert van Bach. Zijn schutterige mengeling van bravoure en kinderlijke onzekerheid als hij voor het eerst kennismaakt met zijn rivaal.

Het lijkt me niet toevallig dat de naam van de andere hoofdrolspeler niet genoemd wordt in de samenvatting van het Filmmuseum. Dit personage is lang niet zo interessant als de rol van Montand. Het is een beetje het stereotype van de Franse intellectueel, type Bernard Henri-Lévy: fraai gesneden hoofd, weelderige haardos, altijd keurig verzorgd en flegmatiek, een tikje afstandelijk, zwijgzaam en mysterieus. Maar ook nogal een halfzacht ei: de vrouw die zijn grote liefde moet zijn, geeft hij zonder slag op stoot op – herhaaldelijk.

Het personage dat Montand speelt, is een krachtpatser en een domoor. Hij doet denken aan Tsjechovs Lopachin (uit De kersentuin). Onbehouwen en ruw, met een fysieke kracht waar soms de dreiging van fysiek geweld in sluimert.

Als ik het me goed herinner, vertelde de inleidster bij de film dat regisseur Sautet eigenlijk vooral oog had voor de rol van Romy Schneider, dat zij in zijn films altijd centraal stond. Voor deze film gaat dat niet op. De vertolking van Montand vormde voor mij het emotionele hart van de film.

Tussen de twee rivalen ontwikkelt zich een mannenvriendschap die bijna iets van een liefdesrelatie krijgt. Dit wordt vooral duidelijk in het slotbeeld van de film, als de vrouw na een jarenlange afwezigheid terugkeert. De mannen zitten bij het raam te eten en zien haar ineens op hun voordeur afkomen. En dan komt het: de schroothandelaar, nog steeds stapelverliefd, heeft alleen maar oog voor de vrouw – de striptekenaar werpt een (geamuseerde? vriendschappelijke? liefdevolle?) blik op de schroothandelaar.

Het personage van Schneider blijft een beetje vaag. Het is niet altijd duidelijk wat er in haar omgaat of wat ze nastreeft. Als ze al centraal staat in de film, dan vooral als liefdesobject.

Ook de striptekenaar loopt niet over van daadkracht. Hij en de vrouw lijken zich bij voorbaat neer te leggen bij hun onvermogen om de wereld te beïnvloeden. Als ze al besluiten een daad te stellen, komt dat telkens neer op een vlucht.

Dat is wel anders bij de schroothandelaar – die aan de lopende band eieren verorbert, om zijn potentie en zijn honger naar het leven te symboliseren. Hij is één brok pure energie en wilskracht. Die wilskracht is de motor van het verhaal, en maakt het zo'n feest om ernaar te kijken. En het maakt dat personage ook aandoenlijk, omdat hij ondanks alles toch stukloopt op de onmogelijkheid de werkelijkheid naar zijn hand te zetten.

Het verhaal over de driehoeksverhouding vond ik afwisselend raadselachtig en een tikje naïef. Maar de manier waarop het verteld wordt, de dialogen, de sfeer- en karaktertekening, de vertolkingen van de hoofdrolspelers, en dan vooral die van Montand, maken het tot een bijzonder geslaagde film.

Warm aanbevolen. Hij draait nog de hele zomer, en voorlopig is het snertweer...


Amsterdam, 2 juli 2007

Links:

Een goed stuk over Romy Schneider stond op Cinema.nl – maar staat niet meer online.