Beginpagina
Nieuw op de site
Blog
Publicaties
Vertalingen online
Recensies
Shakespeare
John Donne
Edmund Spenser
Philip Roth
Cynthia Ozick
Henry James
Downloads
Links
Live ondertiteling
Contact
Zoeken
Statistieken/Privacy
|
W.B. Yeats
An Irish Airman
foresees His Death
I know that I shall meet my fate
Somewhere among the clouds above;
Those that I fight I do not hate,
Those that I guard I do not love;
My country is Kiltartan Cross,
My countrymen Kiltartan's poor,
No likely end could bring them loss
Or leave them happier than before.
Nor law, nor duty bade me fight,
Nor public men, nor cheering crowds,
A lonely impulse of delight
Drove to this tumult in the clouds;
I balanced all, brought all to mind,
The years to come seemed waste of breath,
A waste of breath the years behind
In balance with this life, this death.
Dit gedicht van Yeats kwamen Rob Kuitenbrouwer en ik tegen bij het vertalen van de thriller Question of Blood van Ian Rankin. De eerste regels van dit gedicht werden daarin geciteerd. We wisten twee gepubliceerde vertalingen op te sporen die we voor de vertaling van dat citaat hadden kunnen gebruiken, maar die vonden we niet helemaal bevredigend.
In plaats van alleen de regels te vertalen die we nodig hadden, hebben we ons gewaagd aan een vertaling van het hele gedicht. Onze vertaling heeft natuurlijk ook weer gebreken, en doet op sommige punten wellicht onder voor de gepubliceerde vertalingen. Vertalen is nu eenmaal altijd gedoemd te mislukken – een eenzame zucht naar genot die bijna altijd eindigt met een crash.
Maar misschien komt er ooit iemand langs die uit de brokstukken van al deze mislukkingen de volmaakte vertaling in elkaar timmert. Arie van der Krogt heeft die uitdaging meteen al aangenomen en mij een vertaling toegestuurd. Om vergelijking mogelijk te maken, zet ik daarom op deze pagina's alle mij bekende vertalingen van dit gedicht bijeen.
Klik hier voor de vertalingen van:
Jan Eijkelboom
Geert van Istendael en Koen Stassijns
Frank Lekens en Rob Kuitenbrouwer
Arie van der Krogt
Willem van der Vegt
Nog een paar woorden over het gedicht zelf.
Dat is van een bedrieglijke eenvoud. Een oorlogsvlieger zegt dat hij weet dat hij zal sterven in de strijd, maar dat hij dat verkiest boven wat het leven hem te bieden heeft. Hij strijdt niet voor een zaak en hij strijdt niet voor zijn land (hij is immers een Ier en strijdt in de oorlog dus namens de 'bezettende mogendheid' Engeland). Wat de piloot drijft is de pure lust in het vliegen. Hij vliegt niet uit plichtsbesef of zucht naar roem, hij vliegt louter om het genot van het vliegen zelf.
Ik moet me sterk vergissen als Yeats de piloot hiermee niet impliciet vergelijkt met de dichter die zich wijdt aan de poëzie, niet uit eerzucht of politiek gewin, maar louter uit liefde voor de kunst.
Zoals Brian Jones op zijn webpagina over dit gedicht schrijft, is de regel 'I balanced all, brought all to mind' cruciaal. De keuze van de vliegenier is niet slechts de uitkomst van een afweging van enkele factoren (zoals de motieven die in het gedicht zelf worden genoemd). De vliegenier heeft álles tegen elkaar afgewogen, heeft het hele leven en al zijn mogelijkheden bezien en besloten dat dit hem het meeste waard is. Het gaat dus ook niet om een depressief man die zelfmoord wil plegen: zijn beslissing om in 'the tumult of the clouds' te sterven is een positieve keuze, een keuze vóór het leven (én de dood) die hij als hoogste goed ziet.
Door de eenvoud van dictie, de vele parallellieën en herhalingen, de simpele opbouw en het kruisrijm klinkt dit gedicht eerder als een achteloos liedje dan een gewichtig gedicht. Maar het zit bijzonder geraffineerd in elkaar. En ook hier is dat 'balanced' een sleutelwoord. Niet gewicht, maar evenwicht is belangrijk, niet zwaarte maar lichtheid en lucht. De kracht van dit gedicht schuilt voor mij in de manier waarop Yeats het thema van wikken en afwegen, het vinden van evenwicht, zowel inhoudelijk als structureel tot uiting brengt.
Inhoudelijk, omdat het thema van evenwicht immers besloten ligt in het beeld van een vliegtuig – zo'n kist uit de Eerste Wereldoorlog, waarvan je altijd verbaasd bent dat die in de lucht blijft: twee vleugels die in precair evenwicht de piloot in de lucht houden. En structureel in de parallellieën: de regels die identiek of nagenoeg identiek beginnen (Those that I..., My country..., Nor...nor...nor...nor, all... all...). Die herhalingen worden soms gecombineerd met paradoxen, zoals in regel 3 en 4. En naar het eind van het gedicht toe wordt geraffineerd overgeschakeld van parallellie op chiasme: The years to come seemed waste of breath/A waste of breath the years behind. Als om aan te geven hoe verfijnd – ijl als lucht, of als een ademtocht! – het evenwicht is dat de piloot heeft gevonden.
Het is haast Zen. Al weet ik niet of Yeats zich daarin al had verdiept toen hij dit gedicht schreef.
Amsterdam, juli 2008
Postscriptum:
In Guus Middags fraaie essaybundel De eerste keer lees ik een stuk over de poëzie van Jan Hanlo, waarin diens gedicht klondike wordt geciteerd. Het centrale beeld van dát gedicht is een goudzoeker die goudklompjes delft, maar toch doet het me sterk denken aan dit gedicht van Yeats. Ik weet niet of Hanlo ooit werk van Yeats heeft gelezen, maar je zou het bijna gaan denken, bij regels als
het beste lijkt maar de balans
eens op te maken
in combinatie met:
van wat de toekomst biedt
en wat men nodig heeft
of meent te hebben.
en vooral:
en zo dan blijft men trouw
omdat men niet veel beters weet.
een vlakte voor
en achter een, 't is om het even.
wellicht neigt men ertoe nog wat te zeven.
Ik ga bijna denken dat een geaborteerde vertaling van Yeats' gedicht over een piloot de kiem was voor dit gedicht over een goudzoeker. En dat door 'zeven' ook nog iets van 'zweven' doorschemert. Maar dat zal wel een hersenschim zijn.
Amsterdam, augustus 2008
|
Online vertalingen:
Joseph Conrad
Henry James
Poëzie:
Robert Burns
W.B. Yeats
Shakespeare
John Donne
Edmund Spenser
|