De sonnetten van Shakespeare

A Lover's Complaint

De sonnetten verschenen in 1609 in een boekuitgave gebundeld met het langere gedicht A Lover's Complaint. Dit lange gedicht is minder bekend, staat minder hoog aangeschreven en wordt in latere uitgaven van de sonnetten ook vaak weggelaten. De enige mij bekende Nederlandse vertalingen zijn van Burgersdijk en Jan Jonk.

A Lover's Complaint bevat de klaagzang van een versmade vrouw, die bij een passerende herder haar hart uitstort over de minnaar (een Don Juan avant la lettre) die haar eerst heeft verleid en vervolgens haar hart gebroken. Thematisch en stilistisch is het niet erg hecht verbonden met de voorgaande gedichten. Het lijkt eerder een typisch zestiende-eeuws genrestukje, en lijkt daarom niet zo te passen bij de subtiele en soms getourmenteerde poëzie van de sonnetten.

De laatste jaren is er echter wat meer aandacht voor dit gedicht gekomen. In de New Arden-uitgave van Shakespeares werk zijn de sonnetten weer gebundeld met A Lover's Complaint, en Katherine Duncan-Jones houdt in de inleiding bij die uitgave een pleidooi om de sonnetten samen met de klaagzang als één artistiek geheel te zien. Een belangrijk argument hiervoor is het simpele feit dat de gedichten bij Shakespeares leven slechts eenmaal zijn uitgegeven, en wel in deze vorm. Het is niet aannemelijk dat dit het gevolg is van volstrekte willekeur.

Verder wijst ze erop dat de minneklacht wel degelijk thematische verwantschap heeft met de sonnetten: de preoccupatie met de tegenstelling tussen echte en geveinsde liefde bijvoorbeeld. Ze beweert bovendien dat er eind zestiende en begin zeventiende eeuw een mode bestond om dichtbundels uit te geven die bestonden uit een lange sonnettenreeks gevolgd door één enkel langer gedicht (waarvan de precieze vorm niet precies vastlag). Beide delen van zo'n tweeluik werden dan met elkaar verbonden door enkele kortere, oppervlakkige gedichtjes. In Shakespeares bundel zou die functie worden vervuld door de laatste twee Cupido-sonnetten, alom erkend als oppervlakkige genrestukjes die min of meer buiten de reeks vallen.

Volgens Duncan-Jones is hier dus sprake van een informeel genre. Ze noemt meerdere bundels die langs deze lijnen zijn opgebouwd. Het beroemdste voorbeeld is Edmund Spensers sonnettenreeks Amoretti: die werd in de oorspronkelijke uitgave gevolgd door vier korte gedichtjes ('Anacreontics') en het lange Epithalamion (bruiloftslied). Volgens Duncan-Jones vormde zo'n bundeling dus een genre op zichzelf, en sloot Shakespeare met zijn dichtbundel aan bij die traditie.

Daarom plaats ik op deze site ook Burgersdijks vertaling van A Lover's Complaint.

Het nawoord van Burgersdijk staat hier.

De Engelse tekst (met annotaties) staat hier.

Het facsimile van de uitgave uit 1609 staat hier.

En sinds 2010 is er een nieuwe Nederlandse vertaling, van Willem van der Vegt, die ook alle sonnetten al vertaalde. Die vertaling staat hier.